دیسک و صفحه کلاچ چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟

در این مقاله به بررسی کامل دیسک و صفحه کلاچ و وظایف آن می پردازیم ؛

 

بررسی جامع دیسک و صفحه کلاچ

دیسک و صفحه‌ کلاچ از اجزای اصلی سیستم‌های انتقال قدرت دستی به‌شمار می‌روند. این قطعات ارتباط بین فلایویل موتور و جعبه دنده را برقرار می‌کنند و به راننده امکان درگیر یا آزاد کردن دنده‌ها را می‌دهند. سیستم کلاچ شامل صفحه کلاچ، دیسک فشاردهنده، فلایویل و مکانیزم آزادکننده می‌باشد. هنگام فشردن پدال کلاچ، دیسک کلاچ از فلایویل جدا شده و جریان انتقال قدرت قطع می‌گردد تا امکان تعویض دنده فراهم شود.

دیسک و صفحه کلاچ چیست ؟

دیسک و صفحه کلاچ یکی از اجزای حیاتی سیستم انتقال قدرت در خودروها و کامیون‌های مجهز به گیربکس دستی است. این سیستم ارتباط بین موتور و جعبه دنده را کنترل می‌کند.

 

اجزای اصلی سیستم کلاچ

صفحه کلاچ (Clutch Disc):

• دارای لنت‌های اصطکاکی
• مجهز به فنرهای مارپیچی (دمپرها) برای جذب ضربات
• متصل به محور گیربکس

دیسک کلاچ (Pressure Plate):

• ایجاد فشار بر روی صفحه کلاچ
• متصل به فلایویل موتور
• دارای فنرهای دیافراگمی

بلبرینگ کلاچ (Release Bearing):

• انتقال نیرو از پدال به سیستم کلاچ
• کاهش اصطکاک در هنگام قطع ارتباط

انواع کلاچ‌ها

کلاج خشک:

این نوع کلاچ از اصطکاک خشک برای انتقال گشتاور استفاده می‌کند و معمولاً در خودروهای مجهز به گیربکس دستی یافت می‌شود.

کلاچ‌های چندصفحه‌ای:

دارای چندین صفحه اصطکاکی بوده و برای کاربردهای نیازمند گشتاور بالا مانند خودروهای مسابقه‌ای طراحی شده است.

کلاج هیدرولیک:

در این سیستم از فشار سیال برای عملکرد نرم‌تر و روان‌تر استفاده می‌شود.

کلاچ‌های مخروطی:

این نوع که معمولاً در خودروهای اتوماتیک به کار می‌رود، از سطوح اصطکاکی مخروطی شکل بهره می‌برد.

 

عملکرد دیسک و صفحه کلاچ در خودروهای سواری

درگیری کلاچ (پدال رها شده):

• صفحه کلاچ بین فلایویل و دیسک تحت فشار قرار می‌گیرد
• انتقال کامل قدرت از موتور به گیربکس

قطع کلاچ (پدال فشرده شده):

• فشار دیسک کم می‌شود
• اتصال بین موتور و گیربکس قطع می‌گردد
• امکان تعویض دنده فراهم می‌شود

ویژگی‌های دیسک و صفحه در کامیون‌ها

• مقاومت بیشتر در برابر سایش
• سطح اصطکاک بزرگتر (تا ۴۰۰ میلیمتر در کامیون‌های سنگین)
• ظرفیت تحمل گشتاور بالاتر (تا ۳۰۰۰ نیوتن متر)
• استفاده از مواد مرکب (سرامیک-فلز در برخی مدل‌ها)

تفاوت‌های کلاچ کامیون‌ها

کلاچ‌های مورد استفاده در کامیون‌ها به دلیل نیازهای عملیاتی سنگین‌تر، تفاوت‌های محسوسی با نمونه‌های خودروهای سبک دارند:

اندازه و تعداد دیسک‌ها:

کلاچ کامیون‌ها معمولاً دارای قطر بیشتر (بین 210 تا 430 میلیمتر) برای انتقال گشتاور بالاتر هستند. کامیون‌های سنگین ممکن است تا پنج دیسک کلاچ داشته باشند، در حالی که خودروهای سواری معمولاً تنها از یک دیسک استفاده می‌کنند.

طراحی فنرها:

کلاچ‌های سنگین‌وزن از مکانیزم‌های فنری مستحکم‌تر (نوع فشاری یا کششی) برای اطمینان از درگیری مطمئن تحت بارهای سنگین بهره می‌برند.

دوام و تراز:

این کلاچ‌ها برای تحمل نیروهای پیچشی شدید طراحی شده‌اند و تراز دقیق آنها عملکرد روان و عمر طولانی‌تر را در شرایط سخت کاری تضمین می‌کند.

پرداخت سطح:

سطح زبرتر دیسک‌های کلاچ کامیون‌ها چسبندگی بهتری به فلایویل و دیسک فشاردهنده ایجاد می‌کند که برای کاربردهای سنگین ضروری است.

 

تفاوت دیسک و صفحه در خودروهای سواری و ماشین‌های سنگین

ویژگی	خودروهای سواری	کامیون‌ها
قطر صفحه	۱۸۰-۲۵۰ میلیمتر	۳۵۰-۴۰۰ میلیمتر
تعداد لنت	معمولاً یک طرفه	دو طرفه
عمر مفید	۸۰,۰۰۰-۱۲۰,۰۰۰ کیلومتر	۲۰۰,۰۰۰-۳۰۰,۰۰۰ کیلومتر
سیستم خنک‌کننده	غیرفعال	فعال (در برخی مدل‌ها)

 

علائم خرابی دیسک و صفحه در کامیون‌ها

• لغزش کلاچ تحت بار سنگین
• بوی سوختگی هنگام بارگیری
• ارتعاش غیرعادی هنگام درگیری کلاچ
• سختی در تعویض دنده
• کاهش شتابگیری با وجود افزایش دور موتور

 

نکات نگهداری از دیسک و صفحه کلاچ

✔ تعویض به موقع روغن گیربکس
✔ تنظیم دوره‌ای کابل کلاچ
✔ عدم استفاده از کلاچ به عنوان ترمز
✔ اجتناب از حرکت با نیم کلاچ
✔ بازرسی هر ۵۰,۰۰۰ کیلومتر

 

تکنولوژی‌های جدید در کامیون‌ها

صنعت کامیون‌سازی شاهد تحولات چشمگیری در زمینه تکنولوژی‌های جدید بوده است که عملکرد و راحتی رانندگان را به طور قابل توجهی بهبود بخشیده‌اند. از جمله این نوآوری‌ها می‌توان به کلاچ‌های دو دیسکه اشاره کرد که به ویژه برای بارهای فوق سنگین طراحی شده‌اند و استحکام و دوام بیشتری ارائه می‌دهند. سیستم‌های هیدرولیک پیشرفته نیز نیروی مورد نیاز راننده را به میزان قابل توجهی کاهش داده‌اند و کار با کامیون‌ها را آسان‌تر کرده‌اند. در مدل‌های جدیدتر، کلاچ‌های خودکار جایگزین سیستم‌های سنتی شده‌اند که علاوه بر افزایش راحتی، عملکرد بهینه‌تری را نیز به همراه دارند. همچنین استفاده از مواد کامپوزیتی در ساخت قطعات مختلف کامیون‌ها، منجر به افزایش عمر مفید این وسایل نقلیه سنگین شده است. این پیشرفت‌های تکنولوژیکی نه تنها بهره‌وری را افزایش داده‌اند، بلکه ایمنی و راحتی رانندگان را نیز در سفرهای طولانی مدت تضمین می‌کنند.

 

انتخاب دیسک و صفحه مناسب برای کامیون

• مطابقت با گشتاور موتور
• سازگاری با شرایط کاری (جاده‌های کوهستانی، بارگیری مداوم)
• کیفیت مواد اصطکاکی
• تأییدیه‌های استاندارد (ISO, JIS, DIN)

 

صفحه کلاچ از چه موادی ساخته می‌شود؟

صفحه‌های کلاچ از مواد مقاوم در برابر اصطکاک ساخته می‌شوند:

مواد آلی:
دارای وزن کم و مقرون‌به‌صرفه بوده و برای مصارف عمومی مناسب هستند.

مواد سرامیکی:
با مقاومت حرارتی بالا، برای کاربردهای سنگین طراحی شده‌اند.

فلزات سینتر شده:
به دلیل دوام فوق‌العاده در شرایط سخت، برای کامیون‌ها ایده‌آل می‌باشند.

 

تفاوت دیسک و صفحه کلاچ

در ادامه به بررسی تفاوت بین دیسک و صفحه کلاچ میپردازیم.

دیسک کلاچ (Clutch Disc)

وظیفه دیسک کلاچ ایجاد اصطکاک برای انتقال نیروی موتور به گیربکس می‌باشد.

• ساختار دیسک کلاج:
  • یک صفحه‌ی فلزی با لنت‌های اصطکاکی (از جنس کامپوزیت، سرامیک یا آزبست) در دو طرف.
  • دارای فنرهای دمپر (Damper Springs) برای کاهش ضربات و ارتعاشات هنگام درگیری کلاچ.
  • یک هاب (Hub) که به شفت ورودی گیربکس متصل می‌شود.

• نحوه کار:
  • وقتی کلاچ درگیر می‌شود، دیسک بین فلایویل و صفحه فشار فشرده می‌شود و نیرو را منتقل می‌کند.
  • وقتی کلاچ را می‌گیرید (پدال فشرده می‌شود)، دیسک آزاد شده و اتصال موتور و گیربکس قطع می‌شود.

• عمر مفید:
  • به مرور زمان لنت‌های دیسک ساییده می‌شوند (مثل لنت ترمز).
  • اگر لنت‌ها تمام شوند، کلاچ می‌سوزد و دیگر نیرو را منتقل نمی‌کند.

صفحه کلاچ (Pressure Plate)

صفحه کلاچ جهت ایجاد اتصال محکم دیسک کلاچ را به فلایویل می‌فشارد.

• ساختار:
  • یک صفحه‌ی سنگین از جنس فولاد با فنر دیافراگمی (Diaphragm Spring) یا فنرهای مارپیچی (در مدل‌های قدیمی).
  • به فلایویل پیچ می‌شود و نیروی فنری زیادی ایجاد می‌کند.

• طرز کار صفحه کلاچ:
  • در حالت عادی، فنرهای صفحه فشار، دیسک کلاچ را محکم به فلایویل می‌چسبانند.
  • با فشردن پدال کلاچ، بلبرینگ کلاچ (Release Bearing) به فنر فشار آورده و صفحه فشار را عقب می‌کشد تا دیسک آزاد شود.

 

مقایسه دیسک و صفحه کلاچ

مولفه	دیسک کلاچ (Clutch Disc)	صفحه کلاچ (Pressure Plate)
وظیفه	انتقال نیرو از طریق اصطکاک	فشردن دیسک به فلایویل
ساختار	لنت‌های اصطکاکی + فنرهای دمپر	صفحه فولادی + فنر دیافراگمی
عمر مفید	کوتاه‌تر (به دلیل سایش لنت)	طولانی‌تر
تعویض	معمولاً همراه صفحه فشار	معمولاً همراه دیسک کلاچ

 

قطعات کلاچ

فلایویل (Flywheel)

• به میل‌لنگ موتور متصل است و سطح صافی برای اصطکاک با دیسک کلاچ دارد.

دیسک کلاچ (Clutch Disc)

• روی فلایویل قرار می‌گیرد و لنت‌های آن با چرخش فلایویل می‌چرخند.

صفحه فشار (Pressure Plate)

• روی دیسک کلاچ را می‌پوشاند و با فشار فنرها، دیسک را به فلایویل می‌چسباند.

بلبرینگ کلاچ (Release Bearing / Throw-out Bearing)

• با فشردن پدال کلاچ، این بلبرینگ به فنر صفحه فشار فشار وارد کرده و اتصال را قطع می‌کند.

 

خرید دیسک و صفحه کلاچ :

افزایش بهره‌وری اقتصادی با استفاده از قطعات یدکی با قیمت مناسب و کیفیت مطلوب حاصل می‌شود. شرکت کاراپارت مرادمند با عرضه انواع محصولات(پمپ هیدرولیک فرمان، قطعات گیربکس و…) با برند MRD و قیمت‌های ویژه در خدمت مشتریان است. برای آگاهی از قیمت‌های به روز، همین امروز با ما تماس بگیرید.

 

نتیجه‌گیری